Aleksander Ford

Człowiek, który chce być największym reżyserem w tym kraju, opowiada o największym kompozytorze. I momentami zdaje się mówić o sobie więcej niż kiedykolwiek.
Ford uważa, że młody Chopin z okresu polskiego jest nieciekawy. On wtedy ledwie się zapowiadał. Start miał łagodny, nie musiał walczyć. Prawdziwą walkę zaczął na emigracji. Dopiero tam narodził się genialny kompozytor. Dopiero wtedy objawiły się jego sprzeczności, którymi karmił się jako artysta.
Chyba obaj się karmią.
Chopin był salonowcem, który nie znosił wsi, ale potrafił docenić wiejską muzykę. Pociągał go świat arystokracji, ale zakochał się w łamiącej konwenanse George Sand. Jego życie pełne było wahań i niekonsekwencji, i tylko jako twórca był nieugięty. W imię swojej muzyki potrafił odmówić rosyjskiemu ambasadorowi, choć był wtedy w biedzie. Mickiewicz i Sand namawiali go, żeby napisał operę. On wciąż im odmawiał. „Sto taktów na fortepianie znaczy dla mnie więcej niż tysiąc oper” – powtarzał. Chopin dobrze wiedział, o co mu chodzi w muzyce, i nigdy nie zszedł z obranej przez siebie drogi. Zdaniem Forda to właśnie niezłomność buduje wielkość artysty. Stereotypowe wyobrażenia Chopina pokazują go jako chorowitego i słabego człowieka, on nie był słabym człowiekiem. Był genialnym kompozytorem, a żaden geniusz nie może pozwolić sobie na słabość.
Tak przynajmniej uważał Ford.

Reżyser musi jednak odnaleźć się w sytuacji zlecenia. Proponuje KC kompromis: połowa filmu będzie działa się w Polsce, połowa we Francji. Obiecuje pokazać „ludowe korzenie jego muzyki”, ale stawia przy tym dwa twarde warunki.
Po pierwsze – nie zgadza się, żeby z Chopina robić rewolucjonistę. To byłaby głupia przesada.
Po drugie – nie ustawi fortepianu pod wierzbą. Nawet jeśli coś takiego faktycznie miało miejsce, w filmie byłoby kiczem. Żadnych wierzb. (…)

Scenariusza o Chopinie KC nie wypuszcza już z rąk. Prace nad nim ciągną się przez ponad dwa lata. Komitet dyskutuje i poddaje pomysły, pojawiają się i odchodzą kolejni autorzy.
W czołówce filmu pojawia się pięć nazwisk osób współtworzących scenariusz. Wkład Komitetu pozostanie anonimowy.

W początkach 1952 roku ma miejsce uroczysta premiera Młodości Chopina. Każda premiera jest teraz dużym wydarzeniem – w przeciągu całego roku do kin wejdą tylko cztery polskie filmy. Każdy z nich, choć trudno się je ogląda, to na swój sposób wielkie osiągnięcie, bo żeby cokolwiek nakręcić, trzeba złamać kilkanaście regulaminów dyrektora Albrechta.
Konferencja prasowa z udziałem twórców zostanie zapamiętana na długo. Podczas tej konferencji reżyser nie odpowiada na żadne pytanie. Nie odzywa się ani słowem.
O Młodości Chopina zacznie mówić dopiero wiele lat później. Za kilkanaście lat zacznie tłumaczyć dziennikarzowi, dlaczego niemal cała akcja filmu rozgrywa się w Polsce: „Zależało mi na pokazaniu gleby, na której wyrosła twórczość Chopina. Dlatego też film nawiązuje do okresu polskiego, a nie wiedeńskiego czy paryskiego, które uważane są za najbardziej efektowne i najlepiej nadające się do pokazania na ekranie”.
W tej samej rozmowie będzie też spontanicznie tłumaczył, dlaczego zdecydował się skoncentrować na młodości pianisty i dlaczego ten nieporadny Frycek jest tak silnie uwarunkowany społecznie: „Zależało mi na pokazaniu Chopina jako jednostki niepowtarzalnej, ale żyjącej w określonych warunkach. Stąd bogate tło obyczajowo-polityczne, które nie jest sztucznym upolitycznieniem, lecz wynikiem zasadniczych założeń”.
W filmie Forda jest scena, w której nad fortepianem Chopina szumią wierzby. Ale tego reżyser nie skomentuje.
Ford nigdy nie przyzna, że chciał pokazać innego Chopina, że ten film miał wyglądać zupełnie inaczej.
„Kto chce zrezygnować z walki, powinien porzucić zawód filmowca” – powtarza Ford. Jego kino to walka, a on pozuje na takiego, co to odnosi same zwycięstwa.

„Ford. Reżyser” str. 192-197