Książki

Problem trzech ciał – Cixin Liu, 2008 (3/5)

Hard sci-fi od człowieka, który nie ma mózgu naukowca

Od samego początku miałem problemy z wczuciem się w tę książkę, uwierzeniem w nią i jej bohaterów. Miałem jednak świadomość, że to nie są duże rzeczy, więc zapamiętałem tylko jeden przykład: tytułowa gra w trzy ciała. Jest to gra VR, gdzie zakłada się kostium, dzięki któremu odczuwasz też ból. I nie ma tam za bardzo elementów czyniących z tego doświadczenia grę. Bo się w nią nie gra. W niej się jest i ona się przewija. Ktoś, kto to wymyślił, nie ma pojęcia o grach. Żaden czytelnik nawet 10 sekund nie wytrzyma w przekonaniu, że są ludzie, którzy by chcieli w to grać. I z czasem cała rzecz ma jeszcze mniej sensu, gdy dowiecie się, jaki jest szerszy cel owej rozgrywki. No chyba, że to nie jest wasza pierwsza książka z tego gatunku i chociaż słyszeliście o „Grze Endera”, wtedy się domyślicie dużo. Ogólnie całość sprawia wrażenie, jakby nie była świadoma, ile czytelnik już może mieć własnego doświadczenia.

Zapewne jest to wina tłumaczenia, ale nigdy podczas lektury nie czułem, że czytam coś z Chin, z innej kultury myślenia. „Shogun” mi to dostarczył, bohaterów myślących zupełnie inaczej, inaczej konstruujących zdania, mających inne wartości. Tutaj czytałem standardowe czytadło, które nie wyróżniało się językiem w żadnym stopniu – jedynie pasma „hard sci-fi” i tłumaczenie działania czegoś wskazywały, że autor coś wie od siebie, umie opowiadać jak coś działa, ale do tego jeszcze wrócę. Narracyjnie jedyną wskazówką, że to dzieło z takiego kraju, jak Chiny, jest fakt wyobrażenia sobie obcej cywilizacji, w której naturalnym jest mordowanie ludzi zbyt starych, aby mogli zapierdalać dla dobra ogółu.

Największy mój problem to jednak brak humanitaryzmu oraz głębokie przeświadczenie autora, że jego celem oraz realnym osiągnięciem może być apel o poprawę ludzkości. Widzicie, jest tutaj skrajna nienawiść do ludzkości – i nie jest ona jakoś zgłębiona. Ot, po prostu: ludzie toczą wojny, nienawidzą się, gdzieś tam panuje głód i nędza… To jest dosłownie cytat z książki, to nie jest częścią narracji. Bohaterowie nie doświadczają tego, nie analizują, nie uczą się tego – ot, po prostu to czują i od początku wychodzą z założenia, że ludzkość jest stracona, więc trzeba pomocy od kosmitów, żeby oni tutaj przyszli, zabili wszystkich i będzie na pewno lepiej. Bo zakładają, że chociaż nic o kosmitach nie wiedzą, to przecież wiedzą wszystko o ludziach i gorzej nie będzie, nie? xD Nie ma innych słów: to jest po prostu debilne. I autor nie jest tego świadomy, ponieważ nie ma umysłu naukowca. Widzi problem wojny i innych, ale gdy stoi przed wyborem: douczyć się, znaleźć przyczynę, zrozumieć całe zjawisko albo po prostu zadowolić się sloganem jako wytłumaczeniem, on rezygnuje z umysłu naukowca a wybiera umysł lenia. On czuje się komfortowo z tym, że ma proste wytłumaczenie: to wina rodzaju ludzkiego, on nie jest zdolny do niczego innego.

Poza tym cała fabuła tej pierwszej części mogłaby w obecnej formie zawrzeć się w 10 stronach prologu następnej części, a jednak rozdmuchano to do ponad 400 stron. W jaki sposób? Cóż… Skacząc z jednego wątku do drugiego, potem następuje rozmowa w stylu: „Dobra, teraz odpowiem na twoje pytania” (aka: leniwa ekspozycja), potem następuje monolog bez żadnego wstępu (aka: leniwa ekspozycja), potem jest tłumaczenie jak coś działa, protony i inne kosmosy, potem od początku. Strasznie to amatorskie.

Najwięcej dla mnie znaczyły te pojedyncze słowa o tym, że bohaterowie robią coś, czego nie dożyją, bo skutek nastąpi za wiele, wiele lat. I jedna z postaci może marzyć o zmianie, nikt jej tego nie zabierze. To mnie poruszało.

PS. Okładka to dramat. Gadanie o tym, że prezydent USA lubi tę książkę, sadząc przy tym solidne spoilery – co dla każdego myślącego nie ma nic wspólnego z samą książką, po prostu to jest książka z innego kraju i dyplomatycznie jesteśmy mili. Od kiedy którykolwiek prezydent jest czymkolwiek w temacie jakiejkolwiek literatury? Wymienianie nagród i innych zaszczytów, że to pierwszy tekst będący przekładem, który dostał to i tamto wyróżnienie… Jasny sygnał, że książka nie ma żadnej wartości, bo marketingowcy nie mają o czym pisać.

PS2. Aha, jeszcze ta wiadomość do obcej cywilizacji, na zasadzie: „Elo mordo, co tam”. Przecież widzowie „Arrival” to wyśmieją (bo nie wiemy, czy oni nawet rozumieją ideę zadawania pytań albo komunikacji na zasadzie pytanie – odpowiedź), a ja jeszcze czytałem „Głos Pana”, więc pozostaje mi się tylko z tego śmiać. Najbardziej amatorskie „hard sci-fi” jakie w życiu widziałem.