Christopher Nolan

Lubię filmy Nolana. Widać pieniądze, które w nie włożono. Są duże i spektakularne, tu krótka scena napadu na bank mogła być monumentalna – dlatego czekałem na Interstellar z ciekawością. Pierwsze recenzje zapowiedziały katastrofę, ale przeplatały się z opiniami ludzi, którzy wyszli z sali kinowej odmienieni. Nie miałem pojęcia, gdzie ja będę.

Pierwsze 20 minut BARDZO mnie zaskoczyło. Nie spodziewałem się, że to będzie takie solidne kino. Dosłownie pierwsze linijki dialogu – starsza kobieta mówiąca o swoim ojcu, że „Był, jak wszyscy wtedy, farmerem” – wprawiły mnie w osłupienie. To podręcznikowa, schludna ekspozycja. Parę słów, a już zawierają w sobie bombę informacji. Już wiadomo, że jest przyszłość. I coś się stało, i zmienił się obraz ludzkości. Świat, który znamy, odszedł. Ziemię toczy piach niosący jakąś chorobę, coraz więcej roślin przestaje rosnąć, więc wszyscy rzucili się uprawiać to, co jeszcze rośnie. Główny bohater grany przez Rusty’ego jest byłym pilotem i inżynierem, teraz uprawia kukurydzę w rodzinnych stronach. Ma mądrą córkę i wychowuje ją, by była mądra, opowiada jej o czarnych dziurach i nauce. Ich relacja to najmocniejszy punkt filmu, bez dwóch zdań. W tym momencie cała historia toczy się żwawo, ale bez pośpiechu. Jest czas na wszystko i nie ma większych ograniczeń. A najważniejsze: jest pewna tajemnica. Bardzo to wszystko polubiłem. Tajemnicze znaki pojawiające się w pokoju córki, pył opadający w konkretny sposób, książki spadające w sposób, który sugeruje obecność ducha… Chciałem znać ciąg dalszy.

A potem zaczęło sporo szwankować. Mniej więcej od momentu, gdy Rusty wziął córkę i znalazł NASA. Tamci okazują się mieć plan ratunku ludzkości: opuścić Ziemię i przenieść ludzi do innej galaktyki albo tylko „nasiona” ludzi, jeśli pierwszy wariant nie wypali. Od tego momentu postaci w filmie zdają się zapomnieć, jak ludzie ze sobą rozmawiają. Wszystkie sceny przekonywania Rusty’ego do tej podróży poziomem merytorycznym są zbliżone do przygotowywania Logana i wysłania go w przeszłość w Days of Future Past. Bardziej rozbudowane, dłuższe i mają więcej szczegółów, ale znaczy je ten sam pośpiech i brak powagi. Nie robią w tym momencie tego, co zrobiliby normalni ludzie. Nie potrafią prosto i od razu powiedzieć, o co im chodzi, i nawet nie prześpią się z tą decyzją, nie dojdą do niej jak prawdziwy ludzie dochodzący do jakichś wniosków.

Przeczytałem w tym roku dwie książki Asimova wywodzące się z nurtu Hard-sci/fi, obie bardzo mocno oparte dramaturgicznie na tzn. „science mambo-jambo” i rozumiałem je bez problemu, nawet bez wczytywania się i powtarzania po kilka razy. Zrozumiałem, jak działały podróże w czasie albo czemu ludzie urodzeni na Księżycu żyli bez ubrań i nie mogli podróżować na Ziemię. Interstellar wykorzystuje na pewno teorię hiperprzestrzeni, czyli podróży z jednego miejsca do drugiego jakby te były obok siebie, gdy w rzeczywistości oddziela je wiele lat świetlnych. Potem jednak zaczęło się rzucanie terminami takimi jak „grawitacja” w znaczeniu innym niż po prostu siła przyciągająca… chyba. I tego nie wyjaśniają w żaden sposób. To byłoby ok, nie miałbym z tym żadnego problemu – jestem niewykształcony, moja wina, a film jest kierowany wyłącznie do tych, którzy zgłębili temat na własną rękę. Pochwaliłbym to, ale jednocześnie, obok niewyjaśniania co się dzieje, jest masa scen, w których inne rzeczy wyjaśniane są w bardzo dosadny, bardzo banalny sposób. Teoria hiperprzestrzeni wyjaśniana za pomocą przebijania ołówkiem kartki papieru, postaci posługują się metaforami i przykładami z książki dla dzieci. A zamiast „science mambo-jambo” jest „emotional mambo-jambo”, gdy bohaterowie mówią takie rzeczy, jak: „Może miłość jest kluczem do wszystkiego, odpowiedzią ostateczną, tylko jeszcze jej nie rozumiemy do końca”. A więc to jest film dla studentów fizyki czy niedojrzałych nastolatek, wpadających co jakiś czas w depresję, bo gdy jedzą pączka to myślą, że go w ten sposób ranią? Tu nie ma nic pomiędzy.

Interstellar podzielił ludzi na dwa obozy. Jeden chłonie opowieść, cokolwiek to znaczy, drugi czepia się, że wiele kwestii nie wyjaśniono lub nie rozwinięto, jak trzeba. Garret z kolei… głównie się nudził. Jakiekolwiek wykorzystanie tematu ocalenia ludzkości i drugiej szansy dla człowieka było bardzo płytkie, wykazując się wtedy o wiele mniejszą wiedzą lub empatią niż twórcy Battlestar Gallactica albo David Weber w Schronieniu. Nie miałem czego podziwiać. Wszystkie ujęcia planet czy pierścieni wokół nich były całkiem… podstawowe. Słyszałem, że ludzie porównują tę produkcję do Grawitacji, teraz nie wiem dlaczego. Chyba nawet na palcach jednej ręki można by było wyliczyć wszystkie ujęcia, w których pokazano postaci w stanie nieważkości. Nie sceny, ale ujęcia. Zwykle pokazywano tylko ludzi w kombinezonach z twarzą przy ścianie i to wszystko. Nie czuć było przestrzeni za kadłubem, stanu nieważkości, nie zachwyciłem się ani razu scenografią tudzież widokiem Wędrowca z odległości tych setek tysięcy kilometrów. Ledwo w ogóle coś widziałem przez okna, bardzo rzadko i bardzo niewiele pokazywano coś oprócz wnętrz i tej garstki aktorów. To zaskakująco ciasny i kameralny film, w którym kamera nie miała co przedstawiać widzowi. Sporo tu schematów, kilka z nich było wyciąganych z szuflady pt. „Na ostatnią chwilę” (dwa słowa: Matt Damon). Cała fabuła jest sztampowa i nikt z załogi w ogóle jej tak naprawdę nie urozmaica. Postaci to w większości przedmioty – czarny to czarny, czwarty to czerwona koszulka, Anne Hathaway to baba w kosmosie, która w głupi sposób doprowadzi do śmieci towarzysza, a przez resztę filmu Rusty będzie gadać z robotem, który okaże się mieć więcej informacji i najczęściej będzie bardziej przydatny. Jest tu kilka emocjonujących momentów, wszystkie jednak znaczy ten sam pośpiech, brak zaangażowania, niechęć do zatrzymania się i pełnego przeżycia danej chwili przez samego widza. Zamiast tego, trzeba mówić jakieś banalne kwestie, w stylu: „Zaczynamy… Jesteście gotowi?” przy opuszczeniu Układu Słonecznego. Ależ ta produkcja potrafi być płytka…

Najlepszy moment: Rusty zostawiający rodzinę i odjeżdżający z farmy. Wsiada do samochodu, silnik hałasuje, nagle zaczyna się odliczanie z offu: 10… 9… 8… W pewnym momencie dźwięki auta okazują się rykiem startującej rakiety. Gdy odliczanie dojdzie do zera, następuje cięcie i odjeżdżający samochód staje się promem kosmicznym, a bassy z głośników telepią Garretem siedzącym w czwartym rzędzie sali kinowej. Super chwila!

Najgorszy moment: zakończenie. Poważnie się zastanawiam, czy było głupsze od tego w pierwszym Supermanie, czy może jednak nie było aż tak źle. Nie przeszkadza mi to, że wywołuje ono tyle pytań, ile cały film ma pikseli. Przeszkadza mi, że wzięło się z niczego, że jest leniwe i twórcy na jego potrzeby wymyślili sobie tak wiele wygodnych zasad, według których ich film ma od teraz działać, które nijak się mają do reszty filmu – plus, zwyczajnie zawodzi. Wzięto cytrynę, pokazano ją widzowi, powiedziano, że to niebieskie kiwi i gdy ten wyrzuci je przez okno, to będzie najedzony przez trzy tygodnie, bo teoria strun. I zrobiono to z ogromną powagą.

Przed zakończeniem, Interstellar odbierałem jako przeciętne, nudne kino, z kilkoma udanymi elementami. Twórcy akurat się nudzili, wzięli z półki jeden schemat fabularny i wykorzystali go w podobny sposób, jak wykorzystuje się komedię romantyczną w okolicy Walentynek. Potem obejrzałem zakończenie, zawodzące moje oczekiwania, które samodzielnie wcześniej we mnie umieściło, Ja wiem, że po napisaniu tego testu, Interstellar opuści moje życie i tyle – jedyne co mi dało to pomysł na spektakularny film, który będę się zapewne bał dotknąć przez najbliższe kilka lat, bo na razie mnie przerasta swoimi rozmiarami. Są ludzie, którzy wyszli z sali kinowej odmienieni, i im nawet zazdroszczę w pewnym sensie takiego uczucia po trafieniu na „swój” rodzaj kina. Jeśli kiedyś się spotkamy, np. na przyszłorocznych Nowych Horyzontach, chętnie uścisnę wam rękę.