Alexander Payne

Z jakiegoś powodu ten tytuł został mi w pamięci jako lekka komedia. Przy powtórce z lekkim rzeczy to widzę tutaj tylko metaforę, zmieszczenia wszystkich tych ciężkich dylematów moralnych i etycznych wokół wyboru prezydenta samorządu szkolnego. Czy czegoś równie bezsensownego, co nie ma znaczenia i nawet nie wiem, jak się tłumaczy na język polski i czy nawet w polskim środowisku szkolnym funkcjonuje. Przewodniczący klasowy był wybierany. W liceum był wybierany chyba tylko po to, by mu nauczyciele coś przekazywali, a potem ta osoba pisała o tym do pozostałych na gadu-gadu. Na studiach też mieliśmy przewodniczącą i też ogarniała jakieś rzeczy – było to przydatne, ale nie przynosiło szczególnych wyróżnień. Miło, że była taka osoba, ale to nie tak, że taka osoba mówiła potem komukolwiek, że robiła takie rzeczy na studiach. A co dopiero wstawiała do CV notkę o tym. Wybory są właśnie o relacjach nauczycieli i uczniów startujących na objęcie takiego stanowiska. Tracy Flick jest pretensjonalną odmianą Hermiony, która lubi się rządzić. Jim McAllister jest nauczycielem (chyba filozofii), który z osobistych pobudek (można się spierać, których konkretnie) decyduje się „wystawić” do udziału w konkursie kogoś popularnego – i decyduje się na sportowca, który doznał urazu i już nie ma szans na dalsze sukcesy: Paul Metzler. Po jakimś czasie do wyścigu dołącza jeszcze jego siostra: Tammy, która jako jedyna nawet nie chce wygrać. A my poznajemy punkt widzenia każdej z tych osób, jak wszyscy staną przed wyborami, które określą ich dalsze życie. Ujawnią prawdę o nich. I jak wtedy będą myśleć o samych sobie.

 

Ten intymny wgląd w życie tych postaci jest tutaj tak znaczący. Każdy tutaj widzi siebie jako bohatera, każdy wmawia coś sobie i zmusza się, aby w to wierzyć. Każdy się tłumaczy samemu sobie. Nikt tutaj nie mówi tak naprawdę do widza – w znaczeniu, że do nas, widzów filmu. Jeśli już, to oni brzmią jak bohaterowie reality show, którym ktoś zadaje pytania: co sądzą o tym i tamtym, bo są aż tak istotni dla innych, więc… odpowiadają im w swoich fantazjach. Gdy film się kończy, to mówią nam, co tam u nich i czy myślą o sobie nawzajem. Duża część historii rozgrywa się właśnie w fantazji i zaskakuje, jak bardzo jest to poważna historia tak naprawdę. To w końcu taki tam, filmik z Broderickiem i Witherspoon na plakacie, o dramatach nastolatków i przegrywa życiowego – a jednak każda z tych osób jest prawdziwą osobą dramatu, których motywacje, decyzje oraz ostateczny finał można omawiać naprawdę długo. Jak się tam znaleźli, co było tego przyczyną bezpośrednią i ogólną, jaki był moment krytyczny, czy to wszystko było świadome, co ich tak naprawdę tam popchnęło… A to tylko początek aspektów psychologicznych. Wybory mają złożonych i intrygujących bohaterów, a dodatkowo jeszcze ich wzajemne relacje oraz wpływ jednych na drugich wynoszą całość jeszcze wyżej. I wyżej.

 

Tak, to jest trochę satyra na temat wyborów politycznych, na prezydenta czy partię – rozdmuchiwanie i sakralizacja czegoś, co jednak ma swoje źródło gdzie indziej (co to za wybory, jak nie jesteś w sumie zadowolony z opcji, jakie masz) – ale to bardziej pobieżna warstwa, która wynika sama z podjętego tematu. Bardziej już jest to żart z bycia poważnym w sytuacji, która na to nie zasługuje. Każda postać wręcz religijnie domaga się nabożeństwa czegoś, co sama łamie. Jak robią coś złego i są przeświadczeni, że nadal robią coś właściwego. To piekielnie inteligentny film o wyborach przeróżnych, gdzie małe ruchy okazują się mieć duże konsekwencje – sprytny scenariusz, nieprzenikliwi aktorzy oraz neutralna reżyseria sprawiają, że ta fabuła faktycznie jest oddana w nasze ręce i to my decydujemy o odpowiedziach, jakie otrzymamy. Ostatecznie jednak, jest to po prostu film o życiu. Jak każda historia tego pisarza. Nigdy nie wiesz, co do ciebie wróci i co będzie istotne, co okaże się być ważne. Trochę sprowadzamy to na siebie sami, trochę innych. Mieszanka tego to nasza przyszłość. Całe szczęście wewnątrz tego filmu, najważniejszych wyborów dokonujemy my sami o samych sobie. Dla bohaterów tego filmu: na nieszczęście.

 

PS. Po latach dowiaduję się, że to film w oparciu o powieść Toma Perroty. Teraz to dla mnie wiele znaczy.

PS2. Grająca Tammy Jessica Campbell krótko po tym filmie rzuciła aktorstwo, zaczęła praktykować naturopatię medyczną, wyszła za mąż, urodziła syna i zmarła w 2020 roku (mając 38 lat) z przyczyn nieujawnionych.