Arthur Penn

Najpierw był serial antologiczny, w którym każdy odcinek był inny, a jeden opowiadał historię Billy’ego Kida jako dzieciaka, który nie chciał nikogo zamordować, a przeszedł do historii jako jeden z naczelnych rewolwerowców. Paul Newman wcielił się w postać główną. Potem chcieli zrobić na podstawie tego film kinowy, James Dean miał grać wiadomo-kogo. Potem oddali projekt dla Arthura Penna, to miał być jego pełnometrażowy debiut. Miał być oparty o scenariusz tego samego człowieka, który napisał skrypt do tamtego odcinka serialu. Penn jednak zatrudnił innego człowieka, aby naniósł poprawki. Wspomniany scenarzysta – Gore Vidal jego godność – tak się wkurwił, że cztery dekady później zrealizował własny film o Billym Kidzie. I ponoć tam trzymali się scenariusza, jakby ich życie od tego zależało.

Penn też miał problemy. Widać jak na dłoni, że producenci mu przeszkadzali. Ponoć zakończenie miało być inne. Penn był odsunięty od montażu. Nie podobał mu się operator, narzucony przez wytwórnię. To wyjaśnia już, czemu ten tytuł to taki bałagan. Nie jakiś duży, ale jednak w połowie wszystko się rozłazi. Dziwnie wyglądają miasteczka – zawsze takie puste, nikogo nie ma. Brakuje spójności – ktoś idzie kogoś szukać, w drugiej scenie go znajduje. Jak? Nie wiadomo. Chcą coś zrobić. I czekają z tym do piątku. Dlaczego? Nie wiadomo. Zachowanie bohaterów też pozostawia wiele do życzenia, by móc ich zrozumieć. Proces adaptacji nie był zbyt owocny, ponieważ nadal widać surowy szkielet budżetowego serialu i konieczności nakręcenia całej fabuły w kilku zamkniętych, zmieniających się lokacjach. Dwa wątki w trzecim akcie w ogóle nie były porządnie wprowadzone wcześniej, dzięki czemu biorą się znikąd i są niezasłużone. Miałem dość już z 30 minut przed końcem i całość była mi totalnie obojętna, a gdy zobaczyłem finał – nic nie czułem. Widać, że sam film nie był w stanie się samookreślić, co tak naprawdę robi, jakby twórcy ciągnęli go między sobą w różnych kierunkach… ze szkodą dla samego filmu. Widać tu brak doświadczenia. Penn chyba chciał zrobić Bonnie i Clyde dekadę wcześniej, a studio romantyczną teen-dramę z podróbą Jamesa Deana w stylu Buntownika bez powodu. Spotkali się pośrodku, jak dalece to jest możliwe.

Dziś oglądam to niemal wyłącznie jako ciekawostkę, ale jednak trzeba oddać: to opowieść o człowieku, który chciał sprawiedliwości, jednak nie mógł jej mieć. Szeryf zabił mu najbliższą osobę, co więc miał wtedy zrobić? Pójść do szeryfa na skargę? Wziął sprawy we własne ręce i został wyrzutkiem, zaczęli na niego polować. Jest w tej historii coś ponadczasowego, co udaje się wydobyć na ekran, tak przy pomocy reżysera, jak i Paula Newmana (w wieku 33 lat grającego nastolatka, ale co tam, Newman przez następne trzy dekady miał wyglądać tak samo, ja mu daruję). Gdy morderca zostaje ukarany, my nie czujemy satysfakcji. A to spore osiągnięcie jest, mimo wszystko. Plus – jest tu ponoć pierwsza śmierć w slow-mo. Tylko to jest takie slow-mo, że mrugniecie okiem i je przegapicie. Albo ujęcie, jak Kid opracowuje plan na zaparowanej szybie. Takie momenty sprawiają, że widzę tu późniejsze kino Penna, ale też coś, co inspirowało kolejnych twórców.

PS. Tytułowa lewa ręka odnosi się do mitu, że Billy Kid był leworęczny. Wiele lat po premierze filmu jednak odkryto, że fotografia przedstawiająca Kida strzelającego lewą ręką (na jej podstawie ten mit powstał) była odwrócona.