Jon Alpert

Life’s a bitch and then you die

Jak wskazuje tytuł – jest to dokumentacja życia przestępczego na przestrzeni 36 lat, zmieszczonego w dwóch godzinach. Kamera śledzi parę osób – przede wszystkim drobnych złodziejaszków, którzy wchodzą do sklepu i nie patrzą, co zwijają. Ważne, że zwijają i mogą to opchnąć za kilka dolarów. A jak nie, to rozdadzą za darmo, jeśli ukradli np. ręczniki. Kamera wchodzi z nimi do sklepu i z ukrycia rejestruje to zdarzenie, albo czeka przy samochodzie. Czuć, że twórcy trzymający obiektyw oraz ludzie będący bohaterami filmu są przyjaciółmi, a przynajmniej znają się na tyle dobrze, aby nie tylko mieć ten poziom ufności, ale też bliskości. Autorzy jednocześnie ingerują w przebieg dokumentu czy narracji, ale i przy okazji są tylko świadkami tego, co się dzieje. A może ich nie rusza oglądania, jak chłop bije kobietę z głupiego powodu. „Rusza” ich tylko na tyle, żeby porozmawiać potem z tą kobietą. A ona odpowiada, z twarzą ukrytą w pościeli. Ogólnie dużo tutaj bycia na pierwszej linii frontu, że tak powiem.

Są tutaj pytania o to, czemu robią, co robią. Czemu przestali być uczciwi, mieć stałą pracę. Te słowa może nie padają ze strony twórców, ale oni powiedzą od siebie coś innego, w innych momentach filmu. Jest na ekranie ten sam duch, co w piosence „Life’s a bitch” Nas – ci ludzie po prostu znają właśnie tylko tyle. I dla nich życie przestępcy jest lepsze, właściwsze – ale oni też ewoluują. Nie zaczynali w końcu jako gangsterzy, oni też są zdolni do wątpliwości, żałują, może nawet chcieliby inne życie, w którym poszli na studia i ich los inaczej się potoczył, ale jest jak jest. „as long as we leavin’ thievin’, we’ll be leavin’ with some kind of dough”. Jako widz wyczulony na manipulację i łatwe, wygodne przekazy, patrzę na „Life of Crime” jako kontynuację tego, co stworzyło HBO tym, jak go nadal postrzegamy. Jest tutaj ten sam duch, który lata temu pozwolił w „Oz” powiedzieć: „I ain’t saying drugs are good. But when your past is past and your present sucks and your future holds nothing but broken promises and dead dreams, the drugs’ll kill the pain. Listen up, America, you ain’t ever gonna get rid of drugs until you cure pain”. Zbrodnia i przestępstwo to nadal zbrodnia i przestępstwo, ale ten dokument ma siłę, która pozwoli widzom spojrzeć inaczej na typa, który próbuje podpierdolić portfel. Nadal spuści takiemu typowi wpierdol, zadzwoni po policję, ale gdy już będą tak razem czekać na przyjazd radiowozu, to taki prawilny obywatel będzie mieć z tyłu głowy, że ten człowiek nawet jeśli pójdzie za kraty, to kiedyś wyjdzie. I podpierdoli kolejny portfel. Wpiedol i ogólnie kary nie są rozwiązaniem, są tylko karą.

Co więcej – jestem przekonany, że ten dokument ma siłę dotrzeć też do samych przestępców. Właśnie dlatego, że był taki osobisty, że twórcy starali się nadać życiu swoich bohaterów inny tor, że mieli nadzieję na zrobienie innego filmu niż ten, który im wyszedł. „To miał być dokument o odbiciu się od dna”, mówi coś w tym stylu na końcu ktoś, kto pewnie był reżyserem lub twórcą. Cóż, nie każdy dokument jest „Hoop Dreams” i ma szczęście pokazać drogę jedną na milion. Najczęściej pokazuje każdą inną, typową. I uderza nią na pełnej kurwie.

[HAMILTON] Where is this happening?
[PHILIP] Across the river, in Jersey
[HAMILTON & PHILIP] Everything is legal in New Jersey