Brian De Palma

Wielopoziomowa produkcja, w której miesza się historia, sylwetka głównego bohatera oraz poruszane tematy. Kozacki, trzymający w napięciu, brutalny i z jajami.

Tytułowy człowiek z blizną w dowodzie ma wpisane Anthony Montana i chce osiągnąć sukces po dostaniu się do Stanów Zjednoczonych jako uchodźca polityczny z Kuby. Scarface De Palmy to wielopoziomowa produkcja, w której miesza się fabuła, sylwetka głównego bohatera oraz poruszane tematy (przede wszystkim fałsz amerykańskiego snu). Tony Montana jest uchodźcą z komunistycznej Kuby, gdzie życie jest niewdzięczne i nie pozwala na lepszy los – wszystko to jest wyrażone w bezpośrednim i chropowatym monologu bohatera na początku filmu, poprzez który chciał przekonać władzę, aby pozwoliła mu dostać się do Stanów Zjednoczonych. Pragnął tego, by móc osiągnąć sukces, by zostać kimś, a na miejscu się okazuje, że wszystko, co czeka takiego człowieka to praca fizyczna bez perspektyw. Kariera i sukces pozostaje wciąż poza zasięgiem zwykłego człowieka w tym etatystycznym kraju, a jedyną drogą, aby się wybić, są narkotyki. Ścieżka to trudna i niebezpieczna, ale przynajmniej oferująca nadzieję na zostanie kimś.

Na to nakłada się obraz głównego bohatera, który jest olbrzymem na glinianych nogach – potrafiący zachować zimną krew i radzący sobie w życiu, walczący o swoje – ale tak naprawdę nie ma pojęcia o życiu. Tony chce wszystko, ale ma blade pojęcie o czymkolwiek. Trzyma się prostych zasad prostego świata, pragnął wejść z butami na wyższy poziom prawdziwej elity. Podczas wspinania się po szczeblach kariery nie ewoluował, podczas gdy jego najlepszy przyjaciel Manny tak – oboje zaczęli w ten sam sposób i przeżyli to samo, ale Tony pozostawał człowiekiem opartym na instynkcie. Najlepiej to portretuje jedna z ostatnich wymian zdań między nimi, w których Tony po latach spędzonych w USA wciąż pamięta czasy, kiedy to przymierał głodem. Zamiast rozwijać się i poznawać ten nowy świat, główny bohater odrzucał wszystko. Trochę jak zwierzę próbujący przemknąć niezauważony, ale nie przyznający się do tego, udający i stający na tylnych nóżkach, aby przekonać wszystkich wokół, że jest czymś innym. Zaczął jako osobnik średnio radzący sobie z angielskim, trzymający się podstawowych zasad przetrwania opartych na sile, które pasują do dżungli, ale nie cywilizacji – i taką osobą został niemal do końca. Tony Montana to człowiek, który pragnął potęgi, ale nigdy nie zadał pytania o to, czym potęga jest, jakie jest jej źródło, ale koniec końców najważniejszy tu jest on sam i pytanie do nas, które musimy sobie zadać: czego pragnie Tony? Na pewnym poziomie można Scarface nazwać Aż poleje się krew lat 80.

De Palma podjął w Scarface sporo ciekawych kroków, zawarł na przykład swego rodzaju antrakt. Najtrudniejszy jest dla widza świadomy kicz, który musiał być zawarty w takiej historii ze względu na czasy i miejsce, w których rozgrywa się akcja – wystrój wnętrz, muzyka i hawajskie koszule. Człowiek z blizną jest bardzo kolorowym filmem, w którym rzeczywistość jest przedstawiana bardzo wymownie (jedne z najbardziej brutalnych scen w historii znajdziemy właśnie w tym filmie), stąd trzeba było oddać też atmosferę tamtych czasów poprzez przerysowanie, ale nie tylko. Kicz jest tu przede wszystkim w takich scenach jak kolacja w restauracji – w jej trakcie nasz bohater wstaje i zaczyna przemawiać do pozostałych gości lokalu. Gada i gada, aż zacząłem odwracać wzrok od ekranu… Dokładnie tak, jak wspomniani goście będący świadkami przeszarżowanego zachowania Montany, patrzący w talerz i czekający, aż dzikus sobie pójdzie. To był świadomy zabieg twórczy, ale większość widzów zanotuje tylko, że w trakcie oglądania nie mogli patrzeć na ekran, za co skreślą cały film, co można w sumie zrozumieć.

Jest tu też kilka minusów (przeskoki fabularne, które nie wyjaśniają wielu istotnych rzeczy, w tym zmiany w zachowaniu bohaterów), ale mimo to pozostaje niezapomnianym przeżyciem. Kozacki, trzymający w napięciu, brutalny i z jajami. To nie był prosty remake w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Widać wyraźnie, że twórcy chcieli opowiedzieć dokładnie tę historię, chociaż już ją opowiedziano w 1927 i 1932 roku. I to może być najważniejsze podskórne odczucie, które towarzyszyło mi podczas seansu.

PS. Widok Michelle Pfeiffer na jednym ujęciu wciągającą kokainę, popijającą to alkoholem i zaciągającą się papierosem może być najbardziej kiczowatą rzeczą, jaką w życiu widziałem. Chociaż to też mógł być hołd De Palmy do Wesela Wajdy i Bożeny Dykiel z wódką, kiełbasą, chlebem i ogórkiem w jednej ręce, kto wie?