Adam Elliot

Adam Elliott w życiu zrobił garść krótkich metraży oraz „Mary i Max”, które po obejrzeniu w kinie długo należało do grupy tytułów, których miałem już nigdy nie obejrzeć ponownie – był aż tak przytłaczającym tragiczną energią doświadczeniem. Pełnym piękna, tak, ale jednak przytłaczającym – opowieść o dwójce ludzi, którzy nie mieli w życiu nic poza sobą nawzajem, a znali się tylko z korespondencji tradycyjnej, była dla mnie seansem wyniszczającym od środka. Wtedy pozostało mi tylko mieć nadzieję, że moje życie będzie wyglądać inaczej. Jeden z najlepszych filmów, jakie w życiu widziałem, ale wracać do niego nie miałem zamiaru. Do ponownego oglądania doszło i nawet to przeżyłem, teraz jednak reżyser wrócił z nową produkcją. Nadal jest to tragikomiczna animacja poklatkowa, tylko tym razem pan Elliott nie chce, żeby jego widownia się zabiła. Niczym gwiazda głośnej muzyki, który w młodości latał po scenie krzycząc i niszcząc instrumenty, po latach nagrywa spokojniejszą muzykę i teraz widownia staje przed wyzwaniem: co z tym zrobić?

Powyższe stwierdzenie dla wielu po seansie będzie absurdalne, ponieważ film ugina się od płaczu, tragedii, bólu, pustki życiowej, znęcania się nad biednymi istotami oraz ma jeden moment, który znalazłby się we wczesnej filmografii Tima Burtona, gdyby ten był nieco bardziej skrzywdzony – i chociaż pod spodem zieje czarny humor przez cały czas, to prawdziwym światełkiem w tunelu jest reflektor autora, pragnący, żeby widz nie poddawał się trudnościom życiowym, żeby zmienił swoje życie. Ma nawet dla niego porady życiowe! Czy wychodzi mu to równie dobrze, co tragikomedia? Nie. Jego szczęśliwe momenty nie mają tej samej siły, co w twórczości Dona Blutha, który znęcał się nad widownią, ale umiał też dać satysfakcjonujący moment, dla którego było warto pocierpieć. Adam Elliott daje oddech od tragedii, ale nie satysfakcję. Zamiast pozwolić bohaterce zapracować na coś, daje jej zbiegi okoliczności.

Fabularnie też jest to mniej intrygująca konstrukcja od „Mary i Max” – zamiast przeskakiwać między życiorysami dwóch postaci oraz obserwować ironiczne różnice między rzeczywistością i tym, jak ją opisują, tym razem słuchamy wspomnień kobiety, która na pogrzebie przyjaciółki opowiada swoje życie dla jedynej towarzyszki, która jej została: ślimakowi płci żeńskiej o imieniu Sylwia. (Teraz wszyscy sprawdzamy, czy ślimaki mają płcie – oczywiście robimy to w stylu filmu, czyli najpierw przez tydzień z obawą wyglądamy przez okno, by w końcu wyjść, wsiąść do autobusu, przeżyć niezręczną przygodę po drodze, zajechać do biblioteki, znaleźć ciężkie tomisko i cały ten czas walcząc z myślami o tym, jak wyglądamy robiąc to wszystko w oczach postronnych ludzi, którzy koniecznie bacznie przyglądają się każdemu naszemu ruchowi) Większość opowieści to zbiór anegdot, które jednak budują razem życiorys tej osoby, pełnej przeróżnych doświadczeń oraz samotności. A gdzie w tym humor? Otóż na przykład w tym, że gdy ktoś umiera w smutny i przypadkowy sposób – potykając się i nadziewając na nóż, bo zmywarka była otwarta – to na nagrobku tej osoby jakiś śmieszek napisał: „Life cut short”. Dwa razy podczas seansu odnosiłem wrażenie, że twórca cytuje anegdotę, którą wcześniej poznałem w Internecie (znaczy… czytaliście opowieść o dziewczynce, która wymagała transfuzji krwi, więc poprosili jej młodszego brata, żeby oddał krew, na co ten się zgodził myśląc, że w ten sposób umrze? Bo to jest w tym filmie), co jest po prostu zastanawiające. W większości to jednak absurd życia – jak to, że bohaterka decyduje się otaczać ślimakami, co służy za parodię zarówno materializmu, parafrazy Palahniuka, jak i smutnej walki z pustką życiową, wobec której nikt z nas nie ma narzędzi do walki. Rzeczywiste intencje autora, aby użyć ślimaków w swojej opowieści, są osobiste i sięgają jego dzieciństwa, jednak film radzi sobie bez tej wiedzy. Chociażby fakt, że ślimaki nie są w stanie cofać się – mogą zatoczyć kółko co najwyżej, co łączy się z opowieścią o ludziach muszących się nauczyć iść do przodu.

Krótkie podsumowanie brzmiałoby pewnie tak: powtórka z „rozrywki”, tylko w gorszym stylu. Takie może być pierwsze wrażenie, na którym najsilniej odciska piętno ostatnie piętnaście minut. Polecam jednak wziąć – wchłonąć – ten obraz w całości i przypomnieć sobie pozostałe sceny. Ile w tym filmie humoru, ile anegdot! Czy gdy napiszę „ta scena”, to będziecie od razu mieć pewność, o której scenie napiszę? I podejść do tego typu animacji, która najczęściej wygląda wspaniale, nie jako standard – bo każda scena faktycznie jest tutaj niebywałym osiągnięciem od strony technicznej, projektów postaci oraz różnorodności w zawartości. Jak wiele tutaj atrakcji w tym mętnym, przygnębiającym i dołującym tytule! I w końcu to tytuł prawdziwie stawiający czoła pustce, umiejący tę pustkę pokazać – od ludzi, od emocji, od szczęścia, od życia, od jakichkolwiek doświadczeń. Tylko to, co jest w twojej głowie, bo wszystko inne utraciliście zbyt wcześnie w swoim życiu.

Jak się poczuliście, czytając ten ostatni akapit, w którym niejako podpowiadam wam, jak macie odebrać ten film? Cóż – „Memoir of a Snail” trochę takim głosem też właśnie mówi. Jednak nie jest to głos wynikający z braku pewności odnośnie własnego dzieła, że nie zasługuje na miłość i teraz dostajecie instrukcję, jak go pokochać. To głos wynikający z potrzeby dotarcia do widza ze swoim doświadczeniem – to głos człowieka, który zdaje się wyjść na prostą i pragnący teraz się tym podzielić z widownią. To głos miłości.

Osobiście nie mogę sobie pozwolić, żeby przyzwyczajać się do takich filmów, do takich osiągnięć. Po wymienieniu tych wszystkich uwag jakie pozostają wady tak naprawdę? Żadne. Każda minuta tego filmu jest udana. Dlatego skończę ujmując to inaczej: „Memoir of a Snail” jest podobnym doświadczeniem, co wcześniejsza twórczość tego reżysera. Również wspaniałym.