Sam Mendes

Film zrobiony przez robota po wpisaniu kilku haseł. Brak ludzkiego dotyku.

Gdy ktoś umie pisać scenariusz to wie, że przy pisaniu wielowątkowej historii należy pamiętać, by film był o czymś. I każdy wątek jakoś odnosił się do tego „czegoś”. Sam Mendes albo nie jest dobrym scenarzystą w swoim debiucie pisarskim, albo zrobił film o niczym, gdzie każdy wątek – chociaż to zbyt duże słowo, bardziej pasuje: „motyw” – nie odnosi się do niczego. Czy raczej się odnosi?… W każdym razie: jest rok 1981, miejsce akcji to miasteczko w Anglii nad Morzem Północnym, na ekranach można zobaczyć Rydwany ognia. Hilary jest starszą kobietą pracującą w kinie, które dziś zachwyca klasą, ale w swoich czasach była echem swojej właściwej świetności. Życie protagonistki jest flegmatyczne i monotonne: praca, próba wypełnienia wolnego czasu, nudne zaspokojenie potrzeb erotycznych szefa kina. To się zmienia, gdy do pracy zostaje zatrudniony nowy człowiek, z którym rozpocznie romans. Ten człowiek jest czarnoskóry, więc będzie też raz gnębiony na ulicy i raz w kinie, dlatego Hilary będzie chciała mu pomóc, ale ma schizofrenię, więc czarny jej powie, by poszła na film i spędziła seans z obcymi ludźmi, więc pójdzie na film sama zaganiając współpracownika do pracy po godzinach, popłacze i film się skończy.

Wiele motywów i tematów, Imperium… nie jest o żadnym z nich, na dodatek każdy realizuje źle. Nie są one obecne w całej opowieści, tylko w konkretnych scenach. Rasizm w końcu wygląda tak, że jak idziesz ulicą, to dresy podchodzą i na ciebie krzyczą, prawda? Dobra, jedna scena i wystarczy. Potem jeszcze jeden chłop będzie niezadowolony, że nie wpuścili go na salę z jedzeniem, więc będzie jadł patrząc czarnemu w oczy. I wszyscy wokół bez słowa będą czekać, łącznie z kolejnymi widzami stojącymi w kolejce. I pan Mendes uznał, że też musimy to oglądać przez jakieś 2 minuty. W trzecim momencie wszyscy wyjdą do lobby, bo usłyszą dźwięk, którego nie potrafią rozpoznać. To zresztą dobry przykład tego, że Imperium światła jest zwyczajnie nudne, skoro tutaj „momentem” jest oglądania… parady skuterów. I tak patrzą, jak jadą, buduje się z tego magiczny moment, ale niestety: na tych śmiesznych skuterach są najbardziej żałośni skinheadzi w historii mi znanej. Zauważają czarnego w lobby, wbijają tam przez szkło i na niego krzyczą. Jeden go popchnie tak lekko, że nie byłem nawet świadomy, że można kogoś próbować wyprowadzić z równowagi przy użyciu tak małej siły. Mocniej by wywarł nacisk, gdyby na niego dmuchnął. Na szczęście właściwe pobicie następuje w większości poza kadrem, wtedy kamera jest zajęta pokazaniem przezabawnego tańca jednego z napastników na blacie baru – te skiny to kpina. Aha, sam czarnoskóry bohater nawet nie uciekał na widok armii ludzi wbijających do jego miejsca pracy – nikt mnie nie przekona, że ta postać kiedykolwiek miała do czynienia z rasistami, skoro nie brał wtedy nóg za pas. To wyraźnie postać z 2022 roku, która o rasizmie słyszała tylko z opowieści. A co do choroby Hilary… Cóż, skoro rasizm tak tu jest przedstawiony, to myślałem, że reżyser tak samo traktuje opowiadanie o kobietach. Mówią, że wszystko jest dobrze, a potem płaczą trzy dni. Hilary jako protagonistka jest dziecinna, nieodpowiedzialna, nieporadna… Naprawdę zachowuje się, jakby miała problemy. Problem w tym, że faktycznie je ma. A to naprawdę niewłaściwe, gdy osobę chorą pokazuje się jak stereotypową „babę podczas okresu”.

Bo gdyby to był chociaż ludzki film, to można by mu wiele wybaczyć – ale taki nie jest. Do tego stopnia, że nawet u samych twórców zaczynam podejrzewać aż taki brak obycia w rzeczywistości jako takiej. Romans Hilary ze współpracownikiem odbywa się w godzinach pracy, gdy to znikają na zapleczu na długi czas i są bardzo zdziwieni, że ktokolwiek to zauważył. Czy naprawdę pan reżyser nigdy nie był w pracy, gdzie każdy musi wykonać swoje obowiązki i jeśli tego nie robi, to ktoś inny musi to zrobić? W scenie w szpitalu pielęgniarka i Hilary rozmawiają o pacjencie, stojąc od siebie oddaleni o 10 metrów. Symbolika ważniejsza od ludzi (pielęgniarka jest czarnoskóra), już pomijam opisywanie donośnym głosem stanu chorego w takiej przestrzeni. Albo dialogi! Film jest pełen dwuzdaniowych, niezobowiązujących wymian we wspólnej przestrzeni, ale kiedy następuje jakiś dialog, w którym nie ma Hilary? Po godzinie filmu. I gadają o Hilary. Twórcy nie widzą w postaciach ludzi, którzy mogliby siebie wyrazić w takich dialogach, rozmowach, nawiązać dzięki nim jakąś relację. Po prostu trzeba było widzowi przekazać informację i dialog był do tego narzędziem: „hej, a wiedziałeś, że Hilary ma schizofrenię?”. Szczyt głupoty to finał w kinie – kolega mówił Hilary, żeby spędziła seans z innymi widzami, w ciemności, gdzie nikt nie widzi drugiej osoby i nie jest nią zainteresowany, ale dzielą doświadczenie radości filmem. Hilary więc idzie do kina po godzinach, gdy operator skończył pracę, ale ona chce film, to on jej puści film i bez problemu wróci do domu trzy godziny później. Wystarczy być z 1979 roku. Wystarczy płakać samemu na sali kinowej, by stworzyć moment – teraz jest to film o miłości do kina, odhaczone. Możliwe, że Sam Mendes nadal stoi emocjonalnie na poziomie 1999 roku i dostrzegania magii w reklamówce na wietrze, co jest niepokojące – ale przynajmniej tłumaczy motyw z chorym gołębiem, przez który czułem się jak na produkcji dla dzieci.

Budynek kina bardzo mi się spodobał, ale samo Imperium… oglądałem z zażenowaniem. I czekałem tylko na koniec od mniej-więcej 40 minuty.