Podsumowanie filmowe 1959 roku
Ostatnia aktualizacja: październik 2025
NAJLEPSZE FILMY ROKU
Miejsce #1: Anatomia morderstwa ("Anatomy of a Murder")
Nic tutaj nie zasłania głównego spektaklu, jakim jest drążenie sprawy w sądzie. Z jednej strony mamy adwokata, który zadaje konkretne pytania i dąży do tego, aby przysięgli oceniali na zimno, bez emocji. Z drugiej strony główny bohater żartuje, jest żywiołowy i gra pod publikę. Najbardziej szanuję ten film za to, że jest taki prawdziwy – w tym sensie, że jednozdaniowe wydarzenie zostało opowiedziane przez ponad 2,5 godziny ze wszystkimi szczegółami. Dzisiaj wystarczą jednozdaniowe nagłówki, aby wydać osąd i zamknąć sprawę w umysłach wielu. Anatomia… jest inna. Taka, jaka powinna być.
Miejsce #2: Ostatni brzeg ("On The Beach")
Film opowiadający o strachu przed Zimną Wojną i promieniowaniem po użyciu broni nuklearnej. O zagrożeniu, które wisiało nad wszystkimi w takim samym stopniu, niezależnie od miejsca zamieszkania i stopnia zaangażowania. I robi doskonałą robotę w sprawieniu, że możemy zrozumieć tę sytuację i ludzi biorących w niej udział. To opowieść o nich, jak świat na nich wpłynął, jak się zmieniają, jak z nim żyją. Bohaterowie filmu nie mogą pogodzić się z myślą, że ludzie byli zdolni do takich okropności. Nie „tamci”, „oni”, jacyś konkretni ludzie – po prostu, ludzie. W tej wojnie nie ma nikogo innego. Kino pięknych i smutnych rozmów między ludźmi.
Miejsce #3: Pół żartem, pół serio ("Some Like It Hot")
Policja właśnie dokonuje najazdu na klub, który zatrudnia naszych bohaterów w orkiestrze. Grają na instrumentach, są biedni, teraz stracili pracę i ledwie uszli z życiem. Poszukiwania pracy zaprowadzą ich w zupełnie nowe miejsce… To film o dwóch gościach przebierających się za kobiety, żeby ujść z życiem, zarobić, a po drodze znajdują miłość, jednocześnie cały czas unikając kłopotów i dążąc do nich. Innymi słowy: to film o zmianie. Akceptowaniu, próbowaniu, odkrywaniu. Urzeka elegancją i wysokim poziomem realizacji, za którym tęsknię. Tutaj za ścianą błyskotliwych żartów wartych wielokrotnego oglądania jest fundament bogaty w małe rzeczy, które odkrywamy przez wiele seansów: afirmacją odwagi do zmiany, jaka w tamtych czasach nie przychodziła nikomu do głowy albo była blokowana z góry.
Miejsce #4: Dola człowiecza I: Nie ma większej miłości
Co za film. Ponad trzy godziny i każda minuta jest zasłużona, trzymając w napięciu do końca. Protagonista sam z własnej woli angażuje się w konflikt więźniów i strażników, aby więźniowie nie byli zbyt źle traktowani, ale… Gdzie można wyznaczyć granicę? Nie jest to film po prostu o tym, że wojna jest zła, że ludzie cierpią i w ogóle nic nie ma sensu. Ważniejsze, że oglądamy go z perspektywy człowieka, który chce pozostać człowiekiem. Kobayashi tragedię wojny widzi w odczłowieczeniu. Efekt jest porażający, przejmujący i angażujący.
Miejsce #5: Dola człowiecza II: Droga do wieczności
Bezpośrednia kontynuacja – Kaji trafia do wojska, gdzie jest maltretowany, ubliżają mu, poniewierają nim, a co gorsza: widzi, jak słabsi od niego są traktowani jeszcze gorzej. Właśnie za to, że są słabsi. To bardziej idealistyczna produkcja – wprost mówią tutaj o ideałach, osądzają samą wojnę, mówią często ponad ludzkim wymiarem i prowadzą dysputę teoretyczną zamiast mówić o tym, co mają w rękach. Osobiście jestem wdzięczny za produkcję, która przypomina mi odległe czasy, kiedy oglądaliśmy bohaterów walczących o coś. Będących symbolem z samego faktu, że my ich oglądamy i chcielibyśmy mieć taką siłę wewnętrzną, co postać na ekranie. I chcielibyśmy, żeby więcej takich osób żyło naprawdę. Doświadczenia protagonisty udzielają się widzowi i przeżywamy jego dramat, uczestniczymy w nim. Razem z nim nie możemy patrzeć, jak innym dzieje się krzywda, a winni uciekają od odpowiedzialności. I cieszymy się, że ktoś walczy o to, co właściwe. „Każdy kiedyś umrze”.
Miejsce #6: Rio Bravo
Jeden z najbardziej męskich filmów wszechczasów, ile tutaj się dzieje! W tym wszystkim rodzi się uczycie, miłość i przyjaźń, ludzie faktycznie ufają sobie, ryzykują jeden w imieniu drugiego. To prawdziwy świat, w którym nie ma dobrego dnia, wszystko trzeba po prostu przetrwać, a walka po drodze oznacza niemal wyłącznie walkę o przetrwanie. Jak możesz walczyć o coś więcej, to możesz się czuć szczęśliwym. Twardy film, ale i trochę romantyczny. Niesamowity!
Miejsce #7: Hiroszima, moja miłość ("Hiroshima, mon amour")
Para kochanków spleceni na łóżku w romantycznych objęciach wspomina dramat drugiej wojny światowej, a przede wszystkim jej finału, który wydarzył się w tytułowej lokacji. Kobieta jutro wylatuje i już więcej nie spotka tego mężczyzny. W panice naciska, by wykorzystać do końca czas, jaki mu pozostał. Szepty kochanków wypełniają półmrok, ale czy są oni tylko tym – ludźmi? A może to manifest całej ludzkości, która musi pogodzić się z tym, że do tragedii doszło, i teraz musimy żyć dalej? To trudny film, można go różnie odczytywać, a koniec końców to zawsze może być przede wszystkim piękny romans młodych ludzi.
Miejsce #8: Odds Against Tomorrow
Mocny, surowy neo-noir o ludziach planujących napad na bank – i naprawdę opowiada o ich życiu, o nich. o kino świetnych momentów, dobrych aktorów i muzyki. Finałowy napad z kolei pokazuje, jak to w życiu bywa. Zaplanujesz, przewidzisz wszystko, a koniec końców okaże się, że nic nie wiesz. I musisz z tym żyć. Bezwzględne, brudne, mocne kino. I ta jazzowa muzyka!
Miejsce #9: Nazarin
Prosty film o człowieku wierzącym, który mogą obejrzeć wszyscy. Główna postać nie jest żałosna, jego losy nie są tragedią, jego historia nie jest usłana nieszczęściami: to człowiek, który żyje tak, jak chce żyć, bez żadnych wyrzeczeń – i przyjmuje tego konsekwencje. Nie jest to łatwe, ale za to szczere i prawdziwe. Bezpretensjonalne, ale przy tym ważne i istotne kino.
Miejsce #10: Pociąg
Aktorzy zagrali świetnie, a całość jest udanym kinem kameralnym o subtelnych uczuciach. Podobał mi się klimat pociągu i motyw zdarzeń rozegranych w ciągu jednej nocy, z dodatkiem odległych czasów, w których konduktor po takim czasie żegnał się z pasażerami w sposób bardziej prywatny, a oni sami w czasie dłuższej podróży nawiązywali kontakt…
Również warte uwagi: Kuzyni, Baza ludzi umarłych, Czarny Orfeusz, Ballada o żołnierzu, Gdy spadają anioły i 400 batów.
NAJLEPSZE SERIALE ROKU
Miejsce #1: Strefa mroku - sezon I ("Twilight Zone")
Wkraczając do strefy mroku, możemy znaleźć się w kamienicy, na asteroidzie, dzikim zachodzie albo w miejscu, którego nawet nie jesteśmy opisać słowami. Ten serial miał odwagę szaleć z konwencją – tak długo, jak w każdej z nich miał coś do powiedzenia o człowieczeństwie. Nie coś konkretnego, ale chciał poszukiwania prawdy – w zbiorze fenomenalnych odcinków, które i dzisiaj wywierają piorunujące wrażenie, jakiego nie umiemy opisać słowami.
NAJLEPSZE ODCINKI ROKU
Miejsce #1: Where Is Everybody? ("The Twilight Zone", 1x01)
…
REŻYSER ROKU:
Stanley Kramer („Ostatni brzeg”)
Masaki Kobayashi („Dola człowiecza”)
Otto Preminger („Anatomia morderstwa”)
Billy Wilder („Pół żartem, pół serio”)
Jerzy Kawalerowicz („Pociąg”)
SCENARZYSTA ROKU:
Czesław Petelski & Marek Hłasko („Baza ludzi umarłych”)
John Paxton & Nevil Shute („Ostatni brzeg”)
Zenzô Matsuyama & Masaki Kobayashi („Dola człowiecza I”)
Billy Wilder, I.A.L. Diamond („Pół żartem, pół serio”)
Wendell Mayes („Anatomia morderstwa”)
ZDJĘCIA ROKU:
Giuseppe Rotunno („Ostatni brzeg”)
Yoshio Miyajima („Dola człowiecza”)
Jan Laskowski („Pociąg”)
Charles Lang („Pół żartem, pół serio”)
Sam Leavitt („Anatomia morderstwa”)
MONTAŻ ROKU:
Frederic Knudtson („Ostatni brzeg”)
Keiichi Uraoka („Dola człowiecza”)
John D. Dunning, Ralph E. Winters („Ben Hur”)
Louis R. Loeffler („Anatomia morderstwa”)
Wieslawa Otocka („Pociąg”)
AKTOR ROKU:
Anthony Perkins („Ostatni brzeg”)
Gregory Peck („Ostatni brzeg”)
Tatsuya Nakadai („Dola człowiecza”)
James Stewart („Anatomia morderstwa”)
Jack Lemmon („Pół żartem, pół serio”)
AKTORKA ROKU:
Ava Gardner („Ostatni brzeg”)
Michiyo Aratama („Dola człowiecza”)
Pamiętnik Anny Frank („Shelley Winters”)
Emmanuelle Riva („Hiroszima, moja miłość”)
Lucyna Winnicka („Pociąg”)
MUZYKA ROKU:
Ernest Gold („Ostatni brzeg”)
Chûji Kinoshita („Dola człowiecza”)
George Bruns („Śpiąca królewna”)
Miklós Rózsa („Ben Hur”)
Alfred Newman („Pamiętnik Anny Frank”)
Andrzej Trzaskowski („Pociąg”)
Najnowsze komentarze