Strażnicy („Watchmen”, 1986-)

W 1985 roku wychodzi komiks Watchmen Alana Moore’a – liczący ponad 400 stron tom podzielony na 12 części, opowiadająca o świecie, którego nawet superbohaterowie nie są w stanie uratować. A nawet gdyby byli – odmówiliby udzielenia pomocy. To świat nam bliski, ale jednak odległy – trwa zimna wojna i konflikt nuklearny grozi całej planecie, z drugiej strony w tym świecie USA wygrało wojnę w Wietnamie. Ulice spływają krwią i wydaje się, że koniec jest bliski – co w takiej sytuacji da się zrobić? Watchmen można odczytywać na wiele sposobów, ale jest też między innymi rodzajem ostrzeżenia: jeśli świat się nie zmieni, wtedy stanie się to, co w nim zobaczyliśmy. Damon Lindelof, twórca Pozostawionych oraz showrunner Lost, czytał ten komiks, gdy był na niego o wiele za młody. W 2019 roku ma 46 lat i prezentuje swój nowy serial tworzony na podstawie dzieła Alana Moore’a: Watchmen. Kategorycznie odmawia wyjaśnienia zawczasu, czy jest to kontynuacja, czy coś innego. Zdradza jedynie, że jest to opowieść w świecie oryginalnego komiksu, rozgrywająca się po wydarzeniach z jego stron, ale nie jest to kontynuacja.

Dopiero seans właściwego serialu udziela odpowiedzi – serial rozwija komiks z każdej strony, również rozbudowując przeszłość, a niekiedy pokazując wydarzenia z komiksu z innego punktu widzenia. Żaden wątek z oryginału nie jest też ciągnięty dalej – postaci główne w serialu stają się poboczne albo i w ogóle nie są wspomnieni. To ten sam świat, ale historia i motywy są inne. Nowy Jork jest miejscem, w którym nikt nie chce mieszkać, Wietnam to 51 stan USA (gdzie zresztą panuje kult doktora Manhattana), a policja chce nosić maski. Nie wiemy do końca dlaczego – wiemy tylko, że ma związek z wydarzeniem, które obecnie nazywane jest Białą Nocą. Superbohaterowie (a raczej osoby w maskach) w większości są zakazani, jednak gdzieniegdzie wciąż funkcjonują. Punktem zapalnym jest śmierć komisarza policji, osoby bliskiej dla Angeli Abar – byłej policjantki, obecnie pogromcy w masce. Angela postanawia dowiedzieć się, kto i dlaczego zabił jej przyjaciela, co doprowadzi ją do spisku kilku różnych grup chcących czegoś od pewnego superbohatera.

Znajomość oryginalnego komiksu nie jest potrzeba – w tym sensie, że raczej będziemy rozumieć wszystkie wątki zawarte w serialu. Warto jednak zapoznać się z pierwowzorem, ponieważ termin „adaptacji komiksu o superbohaterach” jest mylący. W Watchmen bohaterzy biegają w maskach, ale nie mają specjalnych mocy, momentami są wręcz żałośni, a w historii wcale nie chodzi o pokonanie jakiegoś antagonisty z planem zniszczenia świata. To tytuł, który eksploruje przeróżne tematy i wykorzystuje zamaskowanych ludzi, aby opowiedzieć – w tym wypadku o strachu, ale również ciężarze przeszłości, którego nie tylko nie możemy się pozbyć, co najczęściej nawet nie chcemy. Ciągniemy go za sobą, szukając sprawiedliwości za rzeczy, które wydarzyły się dawno temu. Damon Lindelof wyszedł zwycięsko ze starcia z dziełem Alana Moore’a – pokazał, że je rozumie; pokazał, że jest w stanie pisać ciąg dalszy opowieści, w której „nic nigdy się nie kończy”; pokazał przyszłość komiksu, który obawiał się patrzenia w przyszłość. Fani znajdą tutaj smaczki i odniesienia, a nowi odbiorcy będą mogli się w tym wszystkim odnaleźć. Obie te grupy mogą bawić się podczas seansu w wyłapywanie przeróżnych detali, zdradzających w zaskakujący sposób przyszłe wydarzenia (ang. foreshadowing).

Damon Lindelof kolejny raz udowadnia, że jest mistrzem opowiadania oraz budowania światów filmowych. Poznawanie jego historii jest unikatowym doświadczeniem, na tym polu Watchmen również nie zawodzi. Podczas oglądania mamy poczucie fascynacji tym, co oglądamy – i chcemy więcej, chcemy zrozumieć to, co właśnie zobaczyliśmy i chcemy wiedzieć, do czego to wszystko prowadzi. Ten serial ma wiele do zaoferowania i potrafi fascynować przez jakąś połowę odcinków. Potem coś się zmienia – są to odcinki coraz mniej w stylu Lindelofa, momentami oferujące wręcz banalne historie. Inne odcinki oferują wyłącznie odpowiedzi rzucane w widza bez większej finezji. Warto tutaj zwrócić uwagę na nazwiska scenarzystów wymienianych jako współautorzy poszczególnych odcinków – najczęściej są to osoby, o których usłyszycie pierwszy raz w życiu, którzy nigdzie jeszcze nie tworzyli. Ostatni odcinek z kolei przywodzi mi na myśl takie produkcje, które zostały anulowane w trakcie kręcenia, dlatego scenarzyści zmieniali na bieżąco fabułę, aby móc się zamknąć w tym sezonie, który im został. Watchmen, z tego co wiemy, nie doświadczył niczego takiego – wręcz prawdopodobny jest następny sezon – niemniej podczas seansu przypomniał mi się taki tytuł jak 666 Park Avenue, które pomiędzy 9 i 10 odcinkiem zaliczyło wielomiesięczną przerwę, ponieważ scenarzyści przepisywali całość tak, aby zamknąć się w jednym sezonie, gdy ich tytuł został anulowany. Ostatni odcinek Watchmen udziela niezbędnych odpowiedzi i kończy wątki w solidny sposób, ale jednak z poczuciem pustki, jakby ten serial nie miał ciężaru, jakby nie był istotny. Jakby producenci zakręcili kurek, powiedzieli: „Kończymy” i nie było już nic do zrobienia, poza dokończeniem. Jakimkolwiek.

To jest z całą pewnością serial, który jest za co doceniać. Przy tym jednak wpada do kategorii tytułów, o których później będzie się mówiło: „Trzeba wspierać takie tytuły, bo w zalewie produkcji, które wypełniają sale kinowe i monitory, jest powiewem świeżości – i jeśli chcemy, aby kino miało do zaoferowania coś ponad kolejnego *wstaw nazwę kolejnej części czegokolwiek obecnie popularnej marki*, to warto zainteresować się *w tym przypadku Watchmen*”. To bardzo płaski sposób myślenia o sztuce, podobną uwagę ostatnio usłyszałem choćby o Death Stranding, które wyróżnia „inne” tylko dlatego, że jest „inne”. To nie znaczy jednak, że jest arcydziełem. Watchmen jest tytułem udanym, dobrym i zasługującym na uznanie z wielu powodów, ale na chwilę obecną nie czuję, abym chciał do niego kiedykolwiek wrócić – czy to do ponownego seansu, czy to przemyśleniami. Będzie w moim rankingu najlepszych seriali roku, ale raczej z tyłu. Gdy Damon Lindelof opowiada jakąś historię, zawsze warto jej uważnie wysłuchać. Tę akurat wystarczy wysłuchać raz.