Lewis Milestone

Przed seansem musicie wiedzieć jedno: to film o Niemczech z pierwszej wojny światowej. Bohaterowie są Niemcami, idą walczyć z Francuzami, Anglikami, bo kraj ich potrzebuje. I piszę o tym dlatego, ponieważ film jest bardzo oporny w przyznaniu się do tego. Produkcja jest bardzo typowa dla Ameryki: reżyser z Europy (wtedy Rosja, dziś Mołdawia), adaptacja zagranicznej książki (Niemieckiej) wykonana przez bandę scenarzystów pracujących w Hollywood. Aktorzy angielscy, gadają po angielsku, imiona też mają swojskie, jak Paul, albo… w ogóle, po co im imiona? Tylko te hełmy takie germańskie. I czasem jeden z drugim „Halt!” krzykną.

Śmiesznie było, jak jeden z bohaterów na wojnie osaczy wroga, ale zacznie żałować, i będzie go błagał (przypominam, po angielsku) by ten mu wybaczył… Ale ten będzie twardo milczeć, bez litości. Bo niby w jakim języku miał odpowiedzieć? xD

Ja to jestem, zaczynać opisywanie wrażeń z takiego filmu od żartu… Na zachodzie bez zmian to ciężki film, który aż chce się oglądać. Pokazuje dramat, ale jednocześnie nie niszczy ci dnia. Sprawia przyjemność, jaką potrafi sprawić dobrze wykonane kino, posiadające też duszę. Niby film antywojenny nie potrafi już niczym zaskoczyć, i wspominanie o kolejnym (chociaż też jednym z pierwszych) opisującym tragizm wojen wywołuje od razu znużenie, jednak Na zachodzie od zmian zwyczajnie zaskakuje. Mimo blisko 75 lat na karku jest świeży i bardzo prawdziwy.

Dobrym posunięciem było wyrzucenie za okno fabuły, ta produkcja składa się tylko z dwóch elementów: tła oraz doświadczenia. Opowieść składa się z łatwych do przewidzenia segmentów: na początku przedstawiono świat, w którym zaczyna się wojna. W szkołach profesorowie zachęcają gorąco uczniów do przywdziania munduru i ruszenia na pole walki, bo naród tego potrzebuje. I nie ma nic piękniejszego niż śmierć za ojczyznę. Uczniowie zainspirowani z radością zaczynają trening, i już tam przestaje być tak różowo… ale dopiero pierwsze bombardowanie rujnuje ich wyobrażenia o czymkolwiek, co wcześniej słyszeli. I za każdym razem wszystko sprowadza się do pokazania oglądającym, jak to wyglądało, przeżycia we własnym zakresie i jeśli chcesz, wyciągnięcia wniosków.

Dziwne, że to jednocześnie film opowiedziany w bardzo obiektywny, ale też i żywiołowy, emocjonalny sposób. Czuć, że to kręcono w latach 30’tych, czuć ten okres międzywojenny. W poczuciu humoru, w zachowaniu postaci, w ekspresji. Profesor zagrzewający do ruszenia w bój wymachujący rękoma i krzyczący, jakby przemawiał na stadionie do tysięcy ludzi. Młody mężczyzna wyrażający radość poprzez spontaniczne złapanie kolegi i pocałowanie go w oba policzki. Sporo tu romantyzmu w słowach, jakimi żołnierze opisujące swoje przeżycia, swój ból i przeżycia. Co jeszcze dziwniejsze, bardzo łatwo to połączono z tym, co pisałem wcześniej. Nie czułem się, jakby ktoś za mnie myślał i podawał mi gotowe opinie. Rozumiałem i czułem wszystko we własnym zakresie. Niby do podobnych wniosków dochodziłem już przed ekranem wielokrotnie, a tutaj czułem się, jakbym robił to pierwszy raz.

Udział w tym miał fakt, że pokazano całą drogę. Od werbunku, napakowanie altruistycznymi ideami, przez zniszczenie marzeń, po nudę, utratę przyjaciół, pierwszy wypoczynek gdy może najzwyczajniej w świecie wypić piwko z poczuciem bezpieczeństwa… aż po dni wolne, gdy wrócił do domu na parę dni. Zero wybuchów, brak karabinów, nikt nie umarł, a to zdecydowanie najmocniejsza część opowieści. Gdy bohater dowiedział się, jak to wszystko jest widziane przez dowództwo, żerujące na altruizmie naiwnych.

Takie kino wojenne chcę oglądać. Brutalne, ale nie wulgarne. Pozwala się przejąć dramatem, jednak bez poczucia się wytarzanym w błocie. Można go obejrzeć dla przyjemności, jakkolwiek to brzmi.

Ciekawostka: jeden ze scenarzystów dożył 107 lat, umarł w 1995 roku, a ożenił się ostatni raz w wieku 95 lat, i żyli sobie razem przez 12 lat. Co to SFU ze mną robi…